Đây là cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo tại Mỹ kể từ năm 2015, và là lần đầu tiên ông Putin trở lại lãnh thổ Mỹ sau gần một thập kỷ. Cuộc gặp thượng đỉnh này diễn ra trong bối cảnh cuộc xung đột Nga - Ukraine vẫn đang diễn ra, và kỳ vọng lớn nhất là về một giải pháp hòa bình.Theo các chuyên gia, chủ đề chính của cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Nga và Mỹ sẽ là nguyên nhân gốc rễ của cuộc xung đột Nga - Ukraine. Moscow sẽ tìm cách thúc đẩy các vấn đề này để đạt được những nhượng bộ tối đa, trong khi Washington cũng muốn có những nhượng bộ từ cả hai phía.

Kỳ vọng từ phía Nga

Nga bày tỏ sự lạc quan cao với cuộc gặp sắp tới. Kênh RT của Nga ngày 12-8 dẫn phát biểu của Thứ trưởng Ngoại giao Sergey Ryabkov cho biết Moscow xem hội nghị thượng đỉnh sắp tới tại Alaska giữa Tổng thống Putin và Tổng thống Trump là cơ hội để hàn gắn quan hệ căng thẳng và giải quyết những tranh chấp kéo dài.

Trong cuộc phỏng vấn với báo Izvestia, ông Ryabkov cho biết cuộc gặp sẽ tập trung không chỉ vào việc giải quyết xung đột Ukraine mà còn vào quan hệ song phương vốn đã xuống mức thấp nhất trong thời chính quyền của cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden. “Chúng tôi hy vọng cuộc gặp cấp cao sắp tới sẽ tạo động lực cho việc bình thường hóa quan hệ song phương, từ đó cho phép chúng ta tiến lên trong một số vấn đề”, ông Ryabkov nói, đồng thời xác nhận rằng khôi phục đường bay thẳng có thể nằm trong chương trình nghị sự.

Trong khi đó, Trợ lý Tổng thống Nga, ông Yury Ushakov, cũng xác nhận rằng hai nhà lãnh đạo "chắc chắn sẽ tập trung thảo luận các phương án nhằm đạt được một giải pháp hòa bình lâu dài cho cuộc khủng hoảng Ukraine". Điều đáng chú ý là Điện Kremlin đã bày tỏ hy vọng cuộc gặp tiếp theo sẽ diễn ra trên lãnh thổ Nga, cho thấy Moscow mong muốn duy trì đà đối thoại tích cực.

Lập trường của Mỹ

Phía Mỹ cũng thể hiện thái độ tích cực. Tổng thống Trump ngày 11-8 cho biết "quan hệ thương mại giữa Nga và Mỹ có thể được bình thường hóa". Ông Trump cũng thừa nhận các cuộc đàm phán với Tổng thống Putin "có thể sẽ chỉ mang tính sơ bộ", nhưng mở ra triển vọng cho một hội nghị thượng đỉnh Nga - Ukraine trong tương lai.

Vấn đề nhạy cảm nhất trong cuộc gặp là khả năng Ukraine phải nhượng bộ lãnh thổ. Tổng thống Trump đã ám chỉ về khả năng Ukraine sẽ phải "đổi một số vùng lãnh thổ lấy hòa bình". Các chuyên gia được Izvestia phỏng vấn lưu ý rằng "việc nhượng bộ lãnh thổ từ Ukraine là điều không thể tránh khỏi và bất kỳ sự từ chối nào làm như vậy sẽ gây bất lợi rất lớn cho quân đội Ukraine". Giáo sư lịch sử Peter Kuznick từ Đại học Mỹ nhận định: "Không có cơ hội nào để (Ukraine) giành lại Donbass hay đánh bại Nga. Giao tranh càng kéo dài, vị thế của Ukraine càng yếu đi và Nga sẽ càng kiểm soát được nhiều lãnh thổ hơn".

Về phần mình, cựu sĩ quan tình báo Mỹ Scott Ritter nhấn mạnh tầm quan trọng của cuộc gặp không chỉ giới hạn ở Ukraine. Ông cảnh báo rằng hiệp ước kiểm soát vũ khí START III sẽ hết hạn vào ngày 4-2-2026, đặt ra câu hỏi: "Liệu chúng ta có bước vào một cuộc chạy đua vũ trang mới, chi hàng nghìn tỷ USD để chế tạo vũ khí mới nhằm hủy diệt thế giới?". Do đó, cuộc gặp thượng đỉnh Alaska được xem là "khởi đầu cho nhiều cuộc đối thoại tương tự", mở ra cơ hội cho cả hai nước bàn về các vấn đề toàn cầu như kiểm soát vũ khí hạt nhân và hợp tác kinh tế.

Ukraine cảnh báo

Theo hãng tin RIA Novosti, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 12-8 cảnh báo có thể không công nhận kết quả của cuộc gặp thượng đỉnh sắp tới giữa Tổng thống Nga và Tổng thống Mỹ tại Alaska. Tổng thống Zelensky nêu rõ cuộc đàm phán giữa hai nhà lãnh đạo Nga, Mỹ có thể quan trọng đối với tiến trình song phương của hai nước này, song không thể giải quyết bất kỳ điều gì liên quan đến Ukraine mà không có sự tham gia của Kiev.

Phát biểu với báo giới cùng ngày, Tổng thống Zelensky cũng bày tỏ quan ngại việc Nga sẽ đưa ra những yêu cầu cứng rắn và hai bên đạt thỏa thuận, trong đó yêu cầu Ukraine nhượng lại nhiều vùng lãnh thổ - điều mà Kiev phản đối. Nhà lãnh đạo Ukraine cũng cho rằng việc tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh Nga - Mỹ vào ngày 15-8 tới cũng sẽ trì hoãn các biện pháp trừng phạt mới mà Washington cảnh báo sẽ áp đặt nếu Moscow không đạt tiến triển trong việc chấm dứt xung đột với Ukraine. Theo Tổng thống Ukraine, cuộc gặp thượng đỉnh sắp tới giữa Tổng thống Putin và người đồng cấp Mỹ Trump đánh dấu sự chấm dứt “cô lập quốc tế” đối với Nga. Kênh RT của Nga ngày 13-8 dẫn tuyên bố của Tổng thống Zelensky cho rằng cuộc gặp thượng đỉnh sắp diễn ra là một “chiến thắng cá nhân” cho nhà lãnh đạo Nga.

Các nhà lãnh đạo châu Âu cũng đang tìm cách đảm bảo tôn trọng lợi ích của Ukraine. Theo kế hoạch, các nhà lãnh đạo châu Âu có cuộc họp trực tuyến với Tổng thống Trump trong ngày 13-8 nhằm thuyết phục nhà lãnh đạo Mỹ tôn trọng lợi ích của Ukraine khi đàm phán với Tổng thống Nga. Tổng thống Ukraine Zelensky cũng sẽ tham gia cuộc họp này.

AN BÌNH